10/3/2023
dạy con ,
14379
Trẻ con cũng có nhiều “hỉ, nộ, ái, ố” như người lớn. Điểm khác biệt chỉ là chúng có ít vốn từ và hiểu biết để gọi tên cũng như thể hiện những cung bậc cảm xúc ấy. Do vậy, một số trẻ chưa biết nên thể hiện yêu, ghét, giận, thương ra sao và thường xuôi theo bản năng của mình. Điều này lâu dần có thể vô tình hình thành tính cách hung hăng hay uỷ mị khi trẻ lớn lên. Tham khảo vài bước sau đây để cùng dạy trẻ hiểu thêm về những xúc cảm của mình.
Bước 1: Đặt tên cho cảm xúc
Ngay cả với những khái niệm đơn giản như “vui, buồn, lo lắng,…” cũng sẽ trở nên rất mơ hồ đối với trẻ nhỏ nếu chúng ta không bảo cho trẻ biết đó là vui hay buồn. Trong tâm trí non nớt của mình, bé sẽ chỉ cảm nhận một cách mông lung và hoàn toàn bản năng về việc nhu cầu được đáp ứng thì cười, còn không thì nên mè nheo vòi vĩnh. Để khắc phục điều này, bạn hãy giúp trẻ hiểu hơn về những cảm nhận tinh thần bằng cách đặt tên cho những cảm nhận ấy. Chẳng hạn như “Ba đi công tác một tuần rồi. Con muốn chơi cưỡi ngựa với ba nhưng ba lại không có ở nhà phải không? Con của mẹ đang buồn mất rồi.” hay khi lúc cùng con đọc truyện, bạn cũng có thể lồng ghép các bài học cảm xúc như sau “Cô bé quàng khăn đỏ bất ngờ phát hiện ra con sói đang ở trên giường của bà. Mắt cô bé mở to và nhìn quanh. Con có thấy cô bé quàng khăn đỏ đang sợ hãi không?”
Ngày qua ngày, vốn từ và những hiểu biết của trẻ về thế giới cảm xúc sẽ càng phong phú hơn. Một đứa trẻ nếu có khả năng cảm nhận sâu sắc về cảm xúc của mình và được nuôi dạy tốt sẽ luôn biết cách mang lại những cảm xúc tích cực cho người khác sau này.
“Yêu, ghét, giận, thương” là những khái niệm trừu tượng khá lạ lẫm với bé yêu nếu không được chúng ta “chỉ mặt đặt tên” ngay từ đầu.
Bước 2: Cảm xúc bằng lời và biểu cảm
Hãy tạo điều kiện cho trẻ tự thể hiện cảm xúc của mình thông qua vốn từ và hiểu biết đã tích luỹ được từ bước 1. Ban đầu, bạn có thể gợi mở cho trẻ trả lời đơn giản có hoặc không về những cảm nhận của mình như “Tự lựa chọn màu và tô vào tranh thật thú vị. Mẹ thấy con cười suốt. Vậy là con đang rất vui có phải không?”. Lâu dần, hãy khuyến khích trẻ tự phát ngôn về cảm xúc của mình như “Bạn Bin do không cẩm thận đã vấp ngã khi đang chạy nhảy. Theo con thì bạn Bin sẽ cảm thấy như thế nào? Nếu là con thì con có muốn bị té như Bin không?”
Tuy trẻ đã có một vốn từ và hiểu biết nhất định nhưng bạn cũng không nên đưa cho trẻ những tình huống phức tạp về cảm xúc sẽ khiến trẻ không sẵn lòng đón nhận hoặc học thêm cách thể hiện cảm xúc nữa. Một trong những tình huống phức tạp mà các bậc phụ huynh thường mắc phải là câu hỏi “Giữa ba và mẹ thì con thương ai nhiều hơn?”
Khuyến khích trẻ thể hiện cảm xúc cả bằng lời lẫn biểu cảm khuôn mặt
Thể hiện cảm xúc như thế nào mới đúng?
Đến đây, bé của bạn đã tích trữ được một số vốn kha khá về việc hiểu và thể hiện cảm xúc của mình. Trẻ đã có thể tự mình cho người khác biết trẻ đang vui hay đang sợ vì điều gì. Tuy nhiên, những chuỗi phản ứng tiếp theo của trẻ dựa trên những trạng thái cảm xúc đó lại là điều chúng ta nên quan tâm lúc này. Bé Na 4 tuổi rất thích chơi với chị Ti 7 tuổi, thế nhưng Na lúc nào cũng muốn chị Ti chơi với mình mà không được chơi với những bạn khác. Hoặc như cu Tí đã 6 tuổi rồi nhưng vẫn khóc nhè mỗi khi muốn vòi vĩnh mẹ mua cho đồ chơi mới. Với những trường hợp như vậy, bạn nên nhẹ nhàng làm cho trẻ thấy ở mỗi cung bậc cảm xúc đều có nhiều cách thể hiện khác nhau. Hãy bí mật lèo lái trẻ đi đúng hướng cảm nhận nhưng hãy để trẻ tự quyết định cách hành xử nào là hợp lý. Ví dụ như “Con thích chơi với chị Ti và chị Ti rất thích chơi trò trốn tìm. Trò này chơi càng nhiều người càng vui. Theo con thì mình nên rủ thêm những bạn nào cho trò chơi này?”
Hãy giúp bé làm giàu tâm hồn bằng những cung bậc cảm xúc yêu thương
Trẻ con vốn “nhân chi sơ tính bản thiện”. Hãy nuôi dưỡng tâm hồn thơ ngây và thế giới cảm xúc của bé theo một cách trọn vẹn và nâng niu nhất. Nhân cách của một người định hình lần đầu vào lúc 3 tuổi và lần cuối vào lúc 18 tuổi. Chúc bạn đặt được những viên gạch đầu tiên vững chắc cho nền móng cảm xúc và nhân cách của bé con ngay từ những ngày đầu thơ ấu.
Day con nhung cung bac cam xuc
Tre con cung co nhieu “hi, no, ai, o” nhu nguoi lon. Diem khac biet chi la chung co it von tu va hieu biet de goi ten cung nhu the hien nhung cung bac cam xuc ay. Do vay, mot so tre chua biet nen the hien yeu, ghet, gian, thuong ra sao va thuong xuoi theo ban nang cua minh. Dieu nay lau dan co the vo tinh hinh thanh tinh cach hung hang hay uy mi khi tre lon len. Tham khao vai buoc sau day de cung day tre hieu them ve nhung xuc cam cua minh.
Buoc 1: Dat ten cho cam xuc
Ngay ca voi nhung khai niem don gian nhu “vui, buon, lo lang,…” cung se tro nen rat mo ho doi voi tre nho neu chung ta khong bao cho tre biet do la vui hay buon. Trong tam tri non not cua minh, be se chi cam nhan mot cach mong lung va hoan toan ban nang ve viec nhu cau duoc dap ung thi cuoi, con khong thi nen me nheo voi vinh. De khac phuc dieu nay, ban hay giup tre hieu hon ve nhung cam nhan tinh than bang cach dat ten cho nhung cam nhan ay. Chang han nhu “Ba di cong tac mot tuan roi. Con muon choi cuoi ngua voi ba nhung ba lai khong co o nha phai khong? Con cua me dang buon mat roi.” hay khi luc cung con doc truyen, ban cung co the long ghep cac bai hoc cam xuc nhu sau “Co be quang khan do bat ngo phat hien ra con soi dang o tren giuong cua ba. Mat co be mo to va nhin quanh. Con co thay co be quang khan do dang so hai khong?”
Ngay qua ngay, von tu va nhung hieu biet cua tre ve the gioi cam xuc se cang phong phu hon. Mot dua tre neu co kha nang cam nhan sau sac ve cam xuc cua minh va duoc nuoi day tot se luon biet cach mang lai nhung cam xuc tich cuc cho nguoi khac sau nay.
“Yeu, ghet, gian, thuong” la nhung khai niem truu tuong kha la lam voi be yeu neu khong duoc chung ta “chi mat dat ten” ngay tu dau.
Buoc 2: Cam xuc bang loi va bieu cam
Hay tao dieu kien cho tre tu the hien cam xuc cua minh thong qua von tu va hieu biet da tich luy duoc tu buoc 1. Ban dau, ban co the goi mo cho tre tra loi don gian co hoac khong ve nhung cam nhan cua minh nhu “Tu lua chon mau va to vao tranh that thu vi. Me thay con cuoi suot. Vay la con dang rat vui co phai khong?”. Lau dan, hay khuyen khich tre tu phat ngon ve cam xuc cua minh nhu “Ban Bin do khong cam than da vap nga khi dang chay nhay. Theo con thi ban Bin se cam thay nhu the nao? Neu la con thi con co muon bi te nhu Bin khong?”
Tuy tre da co mot von tu va hieu biet nhat dinh nhung ban cung khong nen dua cho tre nhung tinh huong phuc tap ve cam xuc se khien tre khong san long don nhan hoac hoc them cach the hien cam xuc nua. Mot trong nhung tinh huong phuc tap ma cac bac phu huynh thuong mac phai la cau hoi “Giua ba va me thi con thuong ai nhieu hon?”
Khuyen khich tre the hien cam xuc ca bang loi lan bieu cam khuon mat
The hien cam xuc nhu the nao moi dung?
Den day, be cua ban da tich tru duoc mot so von kha kha ve viec hieu va the hien cam xuc cua minh. Tre da co the tu minh cho nguoi khac biet tre dang vui hay dang so vi dieu gi. Tuy nhien, nhung chuoi phan ung tiep theo cua tre dua tren nhung trang thai cam xuc do lai la dieu chung ta nen quan tam luc nay. Be Na 4 tuoi rat thich choi voi chi Ti 7 tuoi, the nhung Na luc nao cung muon chi Ti choi voi minh ma khong duoc choi voi nhung ban khac. Hoac nhu cu Ti da 6 tuoi roi nhung van khoc nhe moi khi muon voi vinh me mua cho do choi moi. Voi nhung truong hop nhu vay, ban nen nhe nhang lam cho tre thay o moi cung bac cam xuc deu co nhieu cach the hien khac nhau. Hay bi mat leo lai tre di dung huong cam nhan nhung hay de tre tu quyet dinh cach hanh xu nao la hop ly. Vi du nhu “Con thich choi voi chi Ti va chi Ti rat thich choi tro tron tim. Tro nay choi cang nhieu nguoi cang vui. Theo con thi minh nen ru them nhung ban nao cho tro choi nay?”
Hay giup be lam giau tam hon bang nhung cung bac cam xuc yeu thuong
Tre con von “nhan chi so tinh ban thien”. Hay nuoi duong tam hon tho ngay va the gioi cam xuc cua be theo mot cach tron ven va nang niu nhat. Nhan cach cua mot nguoi dinh hinh lan dau vao luc 3 tuoi va lan cuoi vao luc 18 tuoi. Chuc ban dat duoc nhung vien gach dau tien vung chac cho nen mong cam xuc va nhan cach cua be con ngay tu nhung ngay dau tho au.
Dạy con những cung bậc cảm xúc
By Meyeucon360
Trẻ con cũng có nhiều “hỉ, nộ, ái, ố” như người lớn. Điểm khác biệt chỉ là chúng có ít vốn từ và hiểu biết để gọi tên cũng như thể hiện những cung bậc cảm xúc ấy. Do vậy, một số trẻ chưa biết nên thể hiện yêu, ghét, giận, thương ra sao và thường xuôi theo bản năng của mình. Điều này lâu dần có thể vô tình hình thành tính cách hung hăng hay uỷ mị khi trẻ lớn lên. Tham khảo vài bước sau đây để cùng dạy trẻ hiểu thêm về những xúc cảm của mình.